Europako sinestunoi, gizakia ‘animal rationale’tzat definitzen duen eskolastikaren eraginez, Jainkoa onartzen erakutsi digute, lehen-lehenik, arrazoiaren bidez: ‘(Mugitzen ez den) lehen motorraz. Jainkoaz’ (Aristoteles, Metafisika, VII).

Hortik, Jainkoa sinestea, ‘Kredo’an errepikatzen dugunez, misterio bati buruzko silogismo edota ekuazio baten soluziotzat onartzen dugu: “Sineste dugu Jainkoa, Jaun ahalguztidun zeru-lurren Egile betierekoa”, zeini (sinplifikazioak sinplifikazioa) agindu-obedientzia (Freud-en super ego?), zerbitzua, sakrifizioa… zor baitizkiogu, sari edo zigor baten trukean. Do ut des.

Giza sustraietan, haatik, arrazoiaz gain, badaude beste dimentsio (joera, antsia  zein behar) batzuk, arrazoiak bezain determinanteak (determinanteagoak?) zaizkigunak, edertasun-gosea, kasu: Non possumus amare nisi pulchrum  (San Agustin, De musica, VI, 13, 38), edozein giza aktibitaterako ezinbesteko motorra zaiguna:  Nisi enim esset in eis (munduko errealitate zein eginkizunetan) decus et species, nullo modo ad se moverent(Aitorkizunak IV, 13, 20)[1]. Edertasun-dinamika horretan, doakotasun hutsa eta bizitzaren iturria den Jainkoa sinestea atsegingarria zaigu. Gozamenat: Dulce refrigerium. Dohaina: Dator munerum, lumen cordium.

Arrazoiaren eta edertasunaren arteko sintesi horretan,  Nazareteko Jesusek lehentasuna markatu omen zigun, non eta “Jainkoaren herri berriaren karta nagusia den ‘Zoriontasunak’ sermoian (Mt 5, 1-10), Sinai mendia eta Moises atzean irakurri behar direnak (Ir 19), Testamentu zaharren eta berrien arteko  desberdintasunak eta kontrasteak balioesteko (aurrerako erlijio esperientziak, alegia). ‘Zoriontasunak’ balio-enuntziatuak dira, ez Sinaiko dekalogoan bezala… Jainkoaren errukiaren eskaintza bat eta Jainkoaren erregealdiak dakarkigun poz eutsiezinaren dohaina”. (Gure Herriaren Biblia, 1762. or.)

Kristauok, oro har,  orain(tsu) arte, sinesmenaren exijentziak azpimarratu ohi ditugu gehiagotan, sinesmenaren zoriontasunak baino: Kodigoak, aginduak, infernua… Ordua da erlijiositate-oreka berria (Ebanjelio-mezuarekin egokituagoa?) zabaldu dezagula, bai eta  gure bizieran erakutsi ere. Ez gara moralaren zein ortodoxiaren poliziak, berri onen mezulariak  baino: “Hara berrion pozgarria dakartzuet: ‘Salbatzailea jaio zaizue’ (Lk 2, 10-11); eta Mariren Kantua: “Pozaren pozez daukat barrena, … Salbatzaile indartsua sortu digu” (LK.1, 47 eta 69).    

”Pulcritudo tan antiqua eta tan nova”[2] den Jainkoa sinestea zoriona da, Jainkoaren erreinuan bizi eta biziaraztea, nekosoa izan arren, poza da (Er, 14, 17[3]), elkarren arteko maitasuna eta fideltasuna (senar-emazteen artekoa, kasu) atsegingarria da, pobreekin ondasuna banatzea aberasgarria da, eta…, eta… Hitz batean, Aita zaigun Jainkoa sinesteak, batik bat, gozamena eta poza dakarzkigu. Aita errukitsuaren ebanjelio-parabolan bezala: “Zenbat langile (gizon-emakume) gure aitarenean nahi adina ogi (zorion) eta gehiago dutela, eta ni hemen goseak hiltzen!” (Lk 15, 17).

Jainko aholku zein aginduei uko egin gabe (“Ez uste izan Moisesen legea edo profeten esanak huts bihurtzera etorri naizenik, beren betera eramatera baizik”, Mt 5, 17),  erlijiositatearen zorion-mezuei dagokien garrantzia nabarmendu dezagun, behin behingoz.

Horretarako erlijio-mezulariaren esperientzia eta mezuak berriztatu eta nabarmendu behar ditugu: “Bai ederra mendi gainean albistaria etortzen ikustea! Bakea iragartzen du, zorionaren berri ona ematen, askapenaren berri ona ematen, askapena aldarrikatzen. Sioni (munduari) diotso: ‘Errege da gure Jainkoa!’ Zure begiraleak deiadarka! Poz-oihua dagite denek, beren begiz ikusten baitute Jauna Sionera (mundura) itzultzen. Ekin denek poz-oihuka… Jaunak bere herria kontsolatu baitu, Jerusalem (mundua) askatu” (Is 52, 7-10).

Izan ere, erlijiositatearen bidegurutzean, maitasun-leialtasuna hobeto egokitzen zaio gizakien edertasun-irrikari agindu-zurruntasunari baino, zeren “erlijio baten (edo erlijio ez den baten) egiaren frogarik onena gizonen bihotza eta bizitza (hobera) aldatzeko gaitasuna baita”[4].

Hautaketa horretan, eredugarria dugu Lisieuxko Teresa Santaren lekukotza, San Pio Xen hitzetan, “garai modernoetako santarik (profetarik) handiena”. “Gogoan nituen nik beren burua Jainkoaren justiziari oparigaitzat eskaintzen zioten arimak, erruduntzat ziren zigorrak haiengandik aldendu eta berengana erakartzeko… baina hori egiteko joera izatetik oso urrun nengoen ni… Zure justiziari, lurrean soilik isurtzen denari, hustutzea eder bazaio, zenbat ederrago ez ote zaio izango zure maitasun errukitsuari arimak kiskaltzea, zure errukia zeruetaraino altxatzen bada? Oi, ene Jesus! Neu izan nadila oparigai dohatsu hori; kiskali zeure erreoparia zeure jainko-maitasunaren suaz!…”. (Teresa Lisieuxkoa A Eskuizkribua, 84)    

[1]Iruzkin poetikoa: Eboluzio-perspektibatik, loreak, kasu, arrazoira iritsi gabe, edertasunerako tendentzia erakusten dute (nolatan gero!). Izadi-izakietan txadonik (izakirik) ederrena barriz gizona (Lauaxeta).

[2]San  Agustin., Aitorkizunak.,  X, 27, 38.

[3]“Jainkoaren erregetza ez baitatza jan-edateneko gauzetan, baizik eta Ezpiritu Santuaren dohain diren zuzentatasuna, bake eta alaitasunean”.

[4]MOINGT, J., Dios que viene al hombre, II/2, Sígueme, Salamanca, 2011, p. 278. ESTRADA, J. A, ¿Qué decimos cuando hablamos de Dios? La fe en una cultura escéptica, Trotta, 2015, Madrid, p. 122.